Medisch rekenen medicatie en dosering berekenen

Medisch rekenen of wel verpleegkundig rekenen is een belangrijk onderdeel van de opleiding tot verpleegkundige IG. Er zijn verschillende situaties waarin medisch rekenen aan de orde komt. Deze les gaat over medisch rekenen medicatie en over het berekenen van de dosering van de medicatie. Zuurstof toedienen wordt hier ook toe gerekend. Medicatie wordt op verschillende manieren toegediend: vloeibaar, via een infuus, met een injectienaald, via een pil… Al deze manieren hebben zo hun eigen rekenmethode. Hierover geven we je uitleg. 

Inhoudsopgave: 

Vereiste basiskennis rekenen

Om te kunnen slagen voor dit onderdeel van de opleiding tot verpleegkundige IG, wordt wel basiskennis rekenen van je verwacht. Dit betreft optellen, aftrekken, vermenigvuldigen, delen, percentages berekenen…Ook is het nodig om bepaalde eenheden om te kunnen rekenen (hoeveel milliliter een liter is bijvoorbeeld). Misschien is het nodig dat je eerst je basiskennis rekenen weer even opfrist of bijspijkert. Wil je het medisch rekenen je goed eigen maken, dan is veel oefenen de beste manier. Hiervoor zijn er oefenopgaven beschikbaar.

Soorten medicatie

Medicatie is of in vloeibare vorm of in de vorm van een pil of een capsule. Daarnaast kan een medicijn ingespoten worden rechtstreeks via een ader of de huid en er zijn medicijnen die je inhaleert. Het kan ook noodzakelijk zijn om zuurstof toe te dienen. In al deze gevallen is het van groot belang dat de juiste dosering wordt toegepast. Zuurstof is van levensbelang, dus dit onderdeel van medisch rekenen besteden we extra aandacht aan. Alle soorten medisch rekenen medicijnen hebben zo hun eigen bijzonderheden. Dit kan zijn de manier van toedienen of de eenheden die gehanteerd worden.

Houd rekening met de logistiek op de werkvloer

Het is de taak van de verpleegkundige om de juiste medicatie in de juiste hoeveelheid en verhouding toe te dienen. Het moet in ieder geval voldoende zijn tot de volgende dienst, zodat de zorgontvanger niet zonder medicatie komt te zitten. Je dient dus rekening te houden met de logistiek op de werkvloer. Hiervoor is een goede samenwerking en heldere communicatie met je collega’s nodig.

Informatie vinden over het medicijn

Wat er precies aan werkzame stoffen in een medicijn zit, kan je vinden op het etiket en in de bijsluiter. Hier vind je ook informatie over hoeveelheden en doseringen. Lees zowel het etiket als de bijsluiter altijd goed door. Vloeibare medicijnen worden vaak aangegeven in milliliters (ml) of in milligrammen (mg). Injectiespuiten worden gevuld met een ampul. De spuit moet tot een bepaald streepje worden gevuld. Bij inhalatie (pufjes) wil je weten hoeveel inhalaties er in de inhalator moeten komen. Je dient dan te weten hoeveel medicatie er per pufje nodig is. Al deze informatie is terug te vinden op het etiket en in de bijsluiter.

Zuurstof toedienen is een risicovolle medische handeling

Zuurstof toedienen is nodig als iemand niet zelfstandig, zonder hulpmiddelen, voldoende kan ademhalen. Daarnaast is het bij operaties vaak nodig om zuurstof toe te dienen. Zuurstof is van vitaal belang voor het functioneren van allerlei lichaamsfuncties. Het toedienen van zuurstof wordt gezien als een risicovolle medische handeling. Precisie is dus van groot belang.

Wat moet je kunnen berekenen? 

Wat je moet kunnen berekenen is hoeveel zuurstof er vrijkomt, hoeveel druk er nodig is bij een bepaalde hoeveelheid zuurstof en hoe lang iemand kan doen met een zuurstofcilinder. Daarvoor moet je weten hoeveel zuurstof iemand gebruikt per minuut. Er zijn ook mensen met bepaalde aandoeningen, waarbij zuurstof toedienen extra risico’s met zich meebrengt. Informatie over de patiënt is dus ook van belang.

Formule voor het rekenen met zuurstof 

Zuurstof zit in een cilinder met een inhoud van twee, tien of veertig liter. De zuurstof komt vrij onder een bepaalde druk. De eenheid waarin druk wordt weergegeven is het aantal bar. De cilinder heeft een manometer die het aantal bar toont.

 De formule die je moet onthouden:                                                                                                                                         

Het aantal bar vermenigvuldigd met de inhoud van de cilinder in liters, is de hoeveelheid zuurstof die in liters vrijkomt. 

Belangrijk is dus het aantal liters van de cilinder en het aantal bar dat de manometer aangeeft.

Druppelgestuurde medicaties

Een andere bijzondere vorm van medicatie toedienen is via een infuus. Bij een infuus kijk je naar het aantal druppels per minuut (de doorloopsnelheid). Meestal is dit twintig druppels per minuut, maar bij bloed is de doorloopsnelheid iets trager (achttien druppels per minuut). Je moet kunnen berekenen op hoeveel druppels per minuut je het infuus moet afstellen, afgerond op hele druppels.

Medisch rekenen concentraties

Hiermee wordt bedoeld het berekenen van concentraties of wel oplossingen. Concentratie wil in dit geval zeggen de hoeveelheid van een bepaalde stof opgelost in een andere stof. Het gaat om de verhouding van een stof in een andere stof, uitgedrukt in procenten. De eenheden worden meestal weergegeven in milligram per millimeter of milligram per kilogram, maar het kan ook op andere manieren worden weergegeven. Deze gegevens vind je altijd op het etiket. Bestudeer deze dus eerst zorgvuldig. Welk percentage is benodigd en in welke eenheden wordt dit uitgedrukt? Dat dien je eerst te weten.

Medisch rekenen injecteren

Veel medicijnen worden toegediend met een injectiespuit. Dan dien je te kunnen berekenen wat er in de injectiespuit moet zitten. Hoe maak je een injectiespuit correct klaar? Een injectiespuit heeft streepjes. Elk streepje vertegenwoordigt een bepaalde hoeveelheid in milligram. Een injectiespuit vul je met behulp van een ampul. Op het ampul vind je ook een etiket met instructies. Aan de hand hiervan moet je berekenen hoeveel medicijn er per milliliter in de flacon zit. Uiteindelijk is het de bedoeling dat je de injectiespuit tot het aangegeven streepje vult met precies de juiste concentraties aan vloeistoffen in de juiste verhoudingen.

Nog even samengevat

1. Medisch rekenen medicatie kan niet zonder basiskennis rekenen.
2. Lees altijd alle etiketten en bijsluiters goed door.
3. Let goed op de eenheden die gebruikt worden en hoe je dit eventueel moet omrekenen.
4. Wees zorgvuldig en ga rustig te werk.
5. Oefen net zo vaak tot je het onder de knie hebt en het werkelijk begrijpt.
6. Schrijf alles stap voor stap duidelijk uit.

+ plus heb ik hier nog een filmpje met extra uitleg over vaste medicatie / tabletten toedienen. Veel succes met je toets. We hopen dat je slaagt.

Ook slagen voor je medisch reken examen?