Medisch rekenen met zuurstof? Gratis oefenen + Tips
Medisch rekenen. De een is er goed in, de ander heeft er veel moeite mee en kan er zelden
een voldoende voor halen. Jij wilt uiteraard tot een van de weinigen behoren die een mooi
cijfer haalt, zodat je aan het einde van jouw opleiding jouw diploma in ontvangst kunt
nemen. Hiervoor moet je veel voorbereidingen gaan treffen en zoveel mogelijk oefenen. De
eerste voorbereiding is om te weten welke onderdelen er op jouw toets terug gaan komen.
Onderstaande informatie neemt jou mee in de theorie en voorbeelden van een van de
onderdelen van medisch rekenen: zuurstof. Met deze theorie is de eerste stap naar een
goede voorbereiding gezet.
Inhoudsopgave
Wat is bij medisch rekenen zuurstof berekenen?
Welke varianten van medisch rekenen zuurstof berekenen zijn er?
Enkele voorbeelden van medisch rekenen met zuurstof
Meer oefenen met medisch rekenen zuurstof
Wat is bij medisch rekenen zuurstof berekenen?
Van alle onderwerpen die je tegen kunt komen moet je weten wat het inhoudt. Zo ook bij
zuurstof berekenen. Bij medisch rekenen zuurstof berekenen komt veel kijken, doordat het
levens kan redden. Niet ieder mens kan immers uit zichzelf voldoende ademhalen om te
kunnen functioneren. Daarnaast kan het in sommige gevallen nodig zijn om extra zuurstof bij
te geven, zoals bijvoorbeeld na een zware operatie.
Bij medisch rekenen komt zuurstof daarom altijd terug. Als verpleegkundige moet je op de
juiste manier de hulpmiddelen in kunnen stellen, zodat de patiënt voldoende zuurstof
toegediend krijgt. Dit is namelijk niet altijd via een centraal systeem geregeld. Wanneer het
niet vanuit een centraal systeem komt, wordt er gewerkt met cilinders. Deze cilinders komen
in verschillende maten en kunnen ook met verschillende druk worden ingesteld. De
formaten van de cilinders bestaan uit 2, 10 en 40 liter. De druk ligt in de meeste gevallen
altijd rond de 200 bar.
Bij medisch rekenen is zuurstof berekenen niet alleen kijken naar hoe je de apparatuur het
beste in kunt stellen, maar ook om te bekijken hoelang er met een cilinder gedaan kan
worden voordat de patiënt zonder komt te zitten. Je moet hierdoor een aantal verschillende
berekeningen maken, waarbij ook allemaal andere formules bij horen. De formules die jij
moet onthouden tijdens dit onderdeel zijn:
Hoeveelheid zuurstof die vrijkomt (in liters) = druk (in bar) x inhoud cilinder (in liters)
Druk (in bar) = Hoeveelheid benodigde zuurstof (in liters) / inhoud cilinder (in liters)
Welke varianten van medisch rekenen zuurstof berekenen zijn er?
Zoals gemeld zijn er verschillende varianten van medisch rekenen met zuurstof te vinden. De
zuurstof berekenen is immers belangrijk om te weten hoeveel er per minuut toegediend
moet worden in liters. Je moet hierbij altijd rekening houden met de inhoud van de cilinder
en de druk die hierop staat. Wanneer de druk samengeperst wordt en de buis daarna
rechttrekt, komt de zuurstof vrij. Hiervoor moet echter wel veel handmatig ingesteld
worden.
Als eerste moet er gekeken worden naar de hoeveelheid lucht die vrijkomt en welke druk
hiervoor nodig zou moeten zijn. Op de toets zou het daarom voor kunnen komen dat je
alleen de vrijgekomen lucht moet uitrekenen, maar ook aan de hand van de benodigde lucht
in combinatie met de inhoud van de cilinder de druk moet bepalen. Een kort voorbeeld van
deze variant: De manometer van een 10 liter-cilinder geeft 175 bar aan. Hoeveel zuurstof
komt er vrij bij deze instelling?
Je gebruikt hiervoor de formule die hierboven aangegeven staat. 175 bar x 10 liter = 1750
liter vrijgekomen zuurstof.
Beschikbare tijd en aanbevolen druk op de cilinder
Wanneer je wel weet hoeveel zuurstof een patiënt nodig heeft en welke cilinder hiervoor
beschikbaar is, kun je de druk uitrekenen. Stel er is een cilinder van 2 liter beschikbaar. De
patiënt moet 300 liter zuurstof toegediend krijgen. Op welke druk stel je de manometer in?
Hiervoor gebruik je dus de andere formule. De druk = 300 / 2 = 150 bar. De manometer
moet dus minimaal 150 bar aangeven om de patiënt van de juiste hoeveelheid zuurstof te
voorzien.
Het kan ook zijn dat je tijdens medisch rekenen zuurstof moet berekenen door te kijken naar
de tijd die beschikbaar is totdat een cilinder volledig leeg is. De uitstroomsnelheid van een
cilinder regel je met een drukregelaar of een reduceerventiel. Hiermee komt de zuurstof in
gepaste hoeveelheden vrij, waardoor de patiënt niet direct te veel toegediend krijgt.
Hiervoor reken je eerst uit hoeveel zuurstof er vrijkomt. Daarna bereken je aan de hand van
deze uitkomsten hoeveel minuten je hiermee kunt doen. Je moet hierbij dus altijd meerdere
stappen doorlopen voordat je tot de juiste antwoorden kunt komen. Wanneer je dit
eenmaal door hebt, kun je er vrij snel voor zorgen dat je het juiste antwoord hebt.
Enkele voorbeelden van medisch rekenen met zuurstof
Bij medisch rekenen is zuurstof niet lastig als je de formules uit je hoofd weet. Het wordt pas
lastig wanneer je jezelf bedenkt dat je dit vaak zonder hulpmiddelen moet doen. Je kunt dan
het beste goed voorbereid zijn en veel geoefend hebben. Onderstaande voorbeelden
kunnen jou op weg helpen met het oefenen. Hier staan zowel de verschillende opdrachten
als de uitwerkingen vermeld, zodat je weet wat je moet doen wanneer je de oefenvragen
gaat maken.
Een patiënt krijgt 4 liter zuurstof per minuut toegediend. Dit gebeurt vanuit een cilinder met
een inhoud van 10 liter. De manometer geeft 200 bar aan. Hoelang kan de patiënt met de
cilinder doen?
Vrijgekomen zuurstof = druk x inhoud cilinder = 10 x 200 = 2000 liter.
Deze 2000 liter moet verspreid worden in verschillende dosis van 4 liter. 2000 / 4 = 500
minuten. 500 minuten is 8,33 uur. De patiënt kan nog 8 uur en 20 minuten met de cilinder
doen voordat deze helemaal leeg is.
Meerdere vragen in een verhaal
Mevrouw Jansen ligt op de verloskamer. Tijdens haar bevalling krijgt ze 2 liter zuurstof per
minuut toegediend. Er is een zuurstofcilinder van 10 liter beschikbaar, waarbij de
manometer 130 bar aangeeft. De bevalling duurt nog 2,5 uur nadat de zuurstoftherapie is
gestart. Hoeveel zuurstof zit er in de cilinder?
Vrijgekomen zuurstof = druk x inhoud cilinder = 10 x 130 = 1300 liter zuurstof. Er zit dus 1300
zuurstof in de cilinder.
Meneer Paulus revalideert in het verpleeghuis, waar hij als complicatie een longontsteking
heeft opgelopen. Hiervoor krijgt hij tijdelijk zuurstof toegediend, zodat zijn ademhaling
verbetert. Tijdens het bezoekuur gaat hij met zijn kinderen en vrouw een rondje wandelen.
De verpleegkundige geeft hem hiervoor een cilinder met een inhoud van 2 liter. De
manometer staat op 130 bar afgesteld. Bij terugkomst is de druk teruggezakt naar 100 bar.
Hoeveel zuurstof is er nog over? Hoeveel zuurstof heeft meneer Paulus gebruikt tijdens zijn
wandeling?
Bovenstaand voorbeeld van medisch rekenen met zuurstof los je stap voor stap op. Er zijn
namelijk twee vragen in gestopt, waardoor je een voor een moet gaan kijken naar de juiste
informatie. Je begint bij de eerste vraag. De druk die aangegeven wordt is 100 bar. De
beschikbare inhoud is 2 liter. Er is dus 100 x 2 = 200 liter zuurstof over.
Daarna ga je door naar de volgende vraag. Hiervoor moet je eerst berekenen hoeveel
zuurstof er in het begin vrijkwam. Dit was 130 x 2 = 260 liter zuurstof. 260 – 200 = 60 liter
zuurstof is gebruikt tijdens zijn wandeling.
Op verschillende momenten zuurstof berekenen
Mevrouw Peters heeft na een val een columfractuur opgelopen. Door de pijn gaat het
ademhalen moeizamer dan normaal. In de ambulance krijgt ze zuurstof toegediend uit een
cilinder van 2 liter. De manometer staat op 145 bar. Er wordt 4 liter zuurstof per minuut
toegediend. Hoelang kun je met de cilinder doen? Geef het antwoord in uren.
Er is 145 x 2 = 209 liter zuurstof beschikbaar. De tijd staat aangegeven per minuut en moet
naar uren omgezet worden. 4 liter per minuut staat gelijk aan 240 liter per uur. Je kunt dus
sowieso meer dan een uur met de cilinder doen. Het precieze antwoord is 1 uur, 12 minuten
en 30 seconden.
Meneer Jansen heeft een longontsteking. Hiervoor krijgt ze 2 liter zuurstof per minuut. De
cilinder van 10 liter staat in de ochtend, om 08.00, op 120 bar. Hoeveel uur kan meneer met
de cilinder doen? Op hoeveel bar staat de manometer uiteindelijk om 16.00 uur?
Kijk hiervoor eerst naar hoeveel zuurstof er beschikbaar is. Dit is 120 x 10 = 1200 liter
zuurstof beschikbaar. Daarna ga je dit omrekenen aan de hand van het aantal liter zuurstof
per minuut. 1200 / 2 = 600 minuten. Dit is 10 uur. Meneer Jansen kan dus 10 uur met de
cilinder doen.
16.00 uur is 8 uur later dan de start van de cilinder. 8 x 120 = 960 liter zuurstof. Er is hierdoor
nog 1200 – 960 = 240 liter zuurstof over. De manometer komt hierdoor op 240 / 10 = 24 bar
komen te staan.
Voldoende voorraad aan zuurstof
Mevrouw Jansen is van haar longontsteking genezen en besluit weer op haar paard te
kruipen. Echter valt ze hier vanaf en kneust daarbij haar ribben. Vanwege de benauwdheid
krijgt ze 1,5 liter zuurstof per minuut toegediend op de eerste hulp. Er wordt hiervoor een
cilinder van 2 liter beschikbaar gesteld. De manometer staat op 110 bar. Hoeveel zuurstof
komt er vrij?
In de avond neemt de benauwdheid toe. Mevrouw wordt daarom doorgestuurd naar de
röntgenafdeling voor verder onderzoek. Er wordt een 2 liter cilinder meegegeven, waarmee
de komende 8 uur doorgekomen moet worden. Er wordt 2 liter per minuut voorgeschreven.
Hoeveel druk moet de manometer hiervoor aangeven? (gemende opdrachten 18)
Om bovenstaande opdracht uit te kunnen voeren ga je weer stap voor stap te werk. Er zijn
immers niet alleen uitgerekend worden hoeveel zuurstof er vrijkomt, maar ook hoeveel druk
de manometer moet aangeven wanneer de situatie verandert. Je gaat eerst kijken naar de
vrijgekomen zuurstof. De vrijgekomen zuurstof is 2 x 110 = 220 liter zuurstof.
Mevrouw krijgt in 8 uur tijd 2 liter per minuut toegediend. Dit is 8 x 60 x 2 = 960 liter in deze
tijd. De druk die hierbij hoort is 960 / 2 = 480 bar. Mevrouw Jansen heeft 480 bar op de
manometer staan om de komende 8 uur door te kunnen komen op de afdeling met haar
cilinder.
Meer oefenen met medisch rekenen zuurstof
Bovenstaande voorbeelden geven jou een idee van wat er gevraagd kan worden tijdens de
toets. Er zijn verschillende andere opdrachten in de lesboeken en op het internet te vinden
waar jij mee aan de slag kunt gaan. Zorg ervoor dat je met de verschillende opdrachten bezig
blijft, zodat alle kennis en vaardigheden vers in het geheugen zitten. Dit is niet alleen goed
voor het behalen van jouw toets, maar ook voor in het werkveld. Er zullen ongetwijfeld
momenten zijn waarin jij snel moet kunnen handelen aan de hand van de juiste
berekeningen. Hoe meer je hebt geoefend met de verschillende opdrachten, hoe beter dat
het zal gaan en hoe sneller jij kunt schakelen wanneer het moet.
Oefenen met medisch rekenen en zuurstof zorgt er daarnaast voor dat je meer
zelfvertrouwen krijgt. Dit zelfvertrouwen helpt jou op de werkvloer om niet alleen volgens
protocol te handelen, maar ook te kunnen reageren in tijden dat het nodig is. Jouw
werkgever vindt het belangrijk dat je weet wat je doet en dat je snel de beslissing kunt
maken over juiste hoeveelheden en welke dosering een patiënt nodig heeft op zo’n
moment. Soms is er immers geen tijd om te overleggen met jouw collega’s of met een arts,
maar moet er snel gehandeld worden. Denk hierbij ook aan mensen die met een ambulance
weggebracht worden.
Oefentest Medisch rekenen: Zuurstof berekenen