Rekenen blijft een lastig onderdeel als verpleegkundige. Echter is het wel belang dat je dit
kunt om jouw werk naar behoren uit te kunnen voeren. Daarom hechten de opleidingen hier
veel waarde aan. Zonder het vak met een voldoende af te ronden kun je jouw diploma niet
in ontvangst nemen. Een van de onderdelen is concentratie berekenen tijdens medisch
rekenen. Onderstaande informatie geeft jou meer inzicht in wat dit onderdeel precies
inhoudt en hoe je de vragen op kunt lossen.
Inhoudsopgave
Wat is concentratie berekenen bij medisch rekenen?
Hoe kun je de concentratie berekenen bij medisch rekenen?
Mollen berekenen voor de concentratie
Verdunnen van medicijnen en andere notering
Hoe bereid je jezelf voor op concentratie berekenen bij medisch rekenen?
Wat is concentratie berekenen bij medisch rekenen?
Voordat er gekeken wordt naar hoe je concentraties berekenen gaat bij medisch rekenen,
moet je eerst weten wat een concentratie precies is. Een concentratie is een verhouding van
bepaalde stoffen in een andere stof en wordt in procenten weergegeven. Dit kan in
verschillende uitdrukkingen worden gedaan. Denk hierbij aan volume/volume,
massa/volume en massa/massa. Bij volume horen liters en bij massa horen grammen of
kilogrammen.
Vaak gebruik je concentraties berekenen bij medisch rekenen in combinatie met medicatie,
waarbij je moet weten hoeveel van een bepaalde stof in een andere stof zit. Denk hierbij
bijvoorbeeld aan het aantal procent zout in fysiologisch zout of het aantal vitamine C in een
vitaminetablet. Door de concentratie te berekenen kun je bepalen welke dosering een
patiënt toegediend moet krijgen om tot het gewenste resultaat te komen. Daarnaast moet je
de concentratie berekenen om mengsels te kunnen verdunnen of om het aantal werkzame
deeltjes in een medicijn te kunnen achterhalen.
De concentratie berekenen tijdens medisch rekenen kan dus van pas komen in het werkveld.
Je moet immers te allen tijde de juiste dosering aan de patiënt kunnen toedienen, zodat de
patiënt gebaad is bij het medicijn. De verkeerde dosering kan daarbij ook leiden tot veel
risico’s. Werkgevers willen daarom dat je kunt aantonen dat je dit onderdeel beheerst, zodat
de onnodige fouten voorkomen kunnen worden en het bedrijf geen imagoschade oploopt
door jouw toedoen.
Hoe kun je de concentratie berekenen bij medisch rekenen?
De concentratie berekenen bij medisch rekenen kan op verschillende manieren toegepast
worden. Het ligt er namelijk aan of jij gaat bepalen welke verhouding er is binnen medicijnen
of dat je gaat kijken naar het aantal werkzame deeltjes van het medicijn per volume-
eenheid. Eerstgenoemde wordt altijd uitgedrukt in procenten en behoeft veel basiskennis
van het rekenen. Bij het aantal werkzame deeltjes wordt het uitgedrukt in Mol.
Onderstaande informatie laat jou zien hoe je beide varianten uit kunt voeren.
Wanneer je gaat kijken naar de concentratie van een bepaalde stof in een andere stof, moet
je kijken hoeveel procent er van deze stof in het medicijn zit. Als voorbeeld nemen we de
lucht waarin wij leven. Deze bestaat uit verschillende gassen. 100 liter lucht bevat 78 liter stikstof, 21 liter zuurstof en 1 procent andere gassen. Als je gaat kijken naar het aantal
procenten stikstof in de lucht, zie je dat er 78 van de 100 bestaat uit deze stof. De lucht
bestaat dus voor 78 procent uit stikstof. Op deze manier kun je ook de concentratie van
zuurstof bepalen.
Mollen berekenen voor de concentratie
Het aantal werkzame deeltjes in een medicijn behoeft meer dan alleen de basiskennis. Je
moet hierbij namelijk weten wat een Mol en millimol inhoudt. 1 Mol = 6 x 10 23 . Hierbij geldt
dat 1 Mol waterstof 1 gram weegt, 1 Mol koolstof 12 gram en 1 Mol water 18 gram. Hoewel
de stoffen anders wegen, komen ze wel op dezelfde Mol uit. Een millimol is een 1000 e van 1
Mol. Hierdoor komt het uit op 6 x 10 20 . Wanneer je beide onthoudt, ga je merken dat je
steeds sneller kunt gaan rekenen en ook weet hoe je deze uit moet rekenen.
Als voorbeeld nemen we fysiologisch zout. Dit zout bevat 0,9 procent NaCl, wat
overeenkomt met 0,9 gram op 100 milliliter. Op het etiket staat dat 10 mL 1,54 mmol Na + en
Cl bevat en 0,09 gram NaCl. Als je dit om gaat zetten naar de formule betekent dit dat er per
10 mL 1,54 x 6 x 10 20 = 9,24 x 10 20 werkzame deeltjes van Na + en Cl in het zout zitten. 1 mmol
NaCl weegt 0,09 gram : 1,54 = 0,058 gram. 1 Mol NaCl weegt 0,058 x 1000 = 58 gram. Bij
Mollen moet je er ook rekening mee houden dat er in andere landen soms een andere
benaming wordt gegeven. Hierbij moet je werken met Hb-waarden, waarbij een mmol/L
naar g/dl gelijk staat aan 1,6.
Verdunnen van medicijnen en andere notering
De concentratie berekenen bij medisch rekenen is niet alleen van belang om te weten wat
de verhoudingen of werkzame deeltjes zijn in een bepaald medicijn, maar ook als je
bepaalde vloeistoffen moet gaan verdunnen. Hierbij reken je eerst uit hoeveel milligram of
milliliter je van de stof in de gewenste concentratie benodigd hebt. Daarna reken je uit
hoeveel milliliter dit is van de beschikbare oplossing en vul je deze hoeveelheid aan tot de
gevraagde hoeveelheid. Als voorbeeld: Je moet van een glucoseoplossing van 10 procent
200 mL maken van 5 procent. Je moet hiervoor 5g op 100 mL of 10g op 200 mL maken. Je
hebt een oplossing van 10 procent, wat gelijk staat aan 10g op 100 mL. Je moet daarom 100
mL van de oplossing van 10 procent aanvullen met gedestilleerd water tot 200 mL.
Let bij het concentratie berekenen bij medisch rekenen ook op de notatie. Het kan namelijk
zijn dat er gewerkt wordt met Internationale Eenheden (IE). Dit gebeurt vaak bij antibiotica,
vitaminen, vaccines en hormonen. Dit is niet het gewicht of volume van de stof, maar de
hoeveelheid die de werking van een stof aangeeft. Een rekenvoorbeeld: Er is 5 mL heparine
met een sterkte van 5000 IE/mL op voorraad. De arts schrijft 7500 IE voor. Hoeveel milliliter
moet je bij de patiënt toedienen? Je weet hierbij dat 1 mL 5000 IE is. Er blijft 2500 over. Dit is
0,5 van de sterkte. Je moet dus 1,5 mL toedienen.
Hoe bereid je jezelf voor op concentratie berekenen bij medisch rekenen?
Zoals je hierboven hebt gelezen heb je meer nodig dan alleen de basiskennis van het
rekenen. Toch moet je voordat je de concentratie berekenen gaat bij medisch rekenen eerst
de basis onder de knie hebben. Dit houdt in dat je jezelf in eerste instantie gaat richten op
optellen, aftrekken, delen, vermenigvuldigen en procenten. Pas wanneer je dit onder de knie hebt, kun je verder gaan kijken naar de opdrachten van concentraties. Je moet immers alles
aan kunnen duiden in procenten.
Wanneer je de basisregels kent, moet je ook de standaarduitdrukkingen van Mol weten.
Zorg ervoor dat je deze ergens opschrijft, zodat je tijdens het oefenen nog een keer terug
kunt kijken. Leer daarnaast de omzettabellen uit je hoofd. Wanneer je niet weet hoe je
bepaalde volumes of massa’s om moet zetten kan het tijdens de toets lastig worden om de
vraag op de juiste manier te kunnen beantwoorden. Aan de hand van jouw aantekeningen
kun je de verschillende vraagstukken gaan oefenen en ervoor zorgen dat je altijd tot het
goede antwoord kunt komen. Zo ben je verzekerd van een goede score en heb je uiteindelijk
jouw diploma in handen.
