Voordat je aan de slag kunt gaan als verpleegkundige is het van belang dat je jouw opleiding
met succes afrondt. Hierbij komen veel verschillende vakken kijken, die jou allemaal een
ander inzicht geven in het vak en daarbij jouw vaardigheden toetsen. Deze vaardigheden zijn
immers van belang om jouw patiënten op de juiste manier te kunnen helpen en
ondersteunen. Een van de vakken die jij met succes af moet ronden is het vak medisch
rekenen. Onderstaande informatie geeft jou meer medisch rekenen uitleg en hoe je hier het
beste mee aan de slag kunt gaan.
Inhoudsopgave
Medisch rekenen uitleg: Wat is medisch rekenen?
Onderdelen van medisch rekenen uitleg
Concentraties
Infusie en transfusie
Medicatie
Zuurstof
Medisch rekenen uitleg: Wat is medisch rekenen?
Medisch rekenen is belangrijk bij het werkveld van een verpleegkundige. Een goede
berekening zorgt er namelijk voor dat er geen onnodige fouten gemaakt worden bij
bijvoorbeeld het toedienen van medicatie. Er wordt daarom ook veel waarde gehecht aan
voldoende kennis en ervaring op de werkvloer. Hiermee kunnen immers veel fouten worden
voorkomen, waardoor er ook minder risico’s voor de patiënten plaatsvinden.
Medisch rekenen bestaat daarom uit verschillende onderdelen. Het is van belang dat je bij
het begin begint, omdat hier de basis van rekenen wordt aangeleerd. Denk hierbij aan
optellen, aftrekken, vermenigvuldigen en delen. Maar ook procenten, breuken en het
omrekenen van volumes behoren tot het medisch rekenen. Wanneer je de medisch rekenen
uitleg door gaat nemen, zul je merken dat er in het begin voornamelijk wordt ingegaan op
deze basiskennis. Pas wanneer je de basis onder de knie hebt, kun je verder met de andere
opdrachten en jouw toets met een voldoende afronden.
Bij de medisch rekenen uitleg zul je ook direct zien dat er veel verschillende onderdelen voor
komen naast de basisregels. Denk hierbij aan het uitrekenen van verhoudingen,
concentraties, verdunningen, gassen en het mengen van verschillende medicijnen. Je moet
binnen het werkveld precies weten hoeveel een patiënt van iets nodig heeft om op de juiste
manier alles toegediend te kunnen krijgen. Tijdens het medisch rekenen krijg je hier daarom
meer uitleg over en leer je de formules die bij de verschillende berekeningen horen, zodat je
zodra je jouw diploma hebt behaald precies weet hoe je patiënten op de juiste manier kunt
helpen en deze altijd de juiste hoeveelheid toegediend kunnen krijgen.
Onderdelen van medisch rekenen uitleg
In de medisch rekenen uitleg komen veel verschillende onderdelen voor, waar jij niet alleen
de praktijk, maar ook de theorie erachter moet kennen. Je moet immers niet alleen weten
hoe je iets moet uitrekenen, maar ook waar de verschillende medicatie en benodigdheden
voor dienen en wat de verschillen hiertussen zijn. De verschillen zijn namelijk van belang om
de juiste behandelmethode aan te kunnen bieden. Daarom wordt er in deze tekst ook meer
inzicht gegeven in de verschillende onderdelen, waarbij zowel theorie als voorbeelden
worden gegeven.
Concentraties berekenen
Een van de onderdelen die je tegenkomt bij de medisch rekenen uitleg is het onderdeel
concentraties. Een concentratie geeft aan hoeveel er van een bepaalde stof in een andere
stof zit. Denk hierbij aan het aantal liters per 100 liter, maar ook het aantal grammen per
kilogram of grammen per liter. Het is dus een verhouding, die wordt aangeduid met
procenten. Hier komen de basisregels van breuken procenten dus om de hoek kijken. Zo kan
het voorkomen dat je aan moet geven hoeveel procent er van verschillende stoffen in lucht
zit. Zo zit er bijvoorbeeld 78 liter stikstof, 21 liter zuurstof en nog een kleine hoeveelheid
andere stoffen in lucht. Met andere woorden: lucht bestaat voor 78 procent uit stikstof, 21
procent uit zuurstof en een procent uit andere stoffen.
Een ander voorbeeld is het vitamine C tablet, welke 700 mg weegt. Deze bevat 500 mg
vitamine C. Hoe hoog is de concentratie vitamine C in een tablet? Tabletten met dezelfde
concentratie worden ook in kindervarianten geleverd met 400 mg per tablet. Hoeveel
milligram vitamine C zit er in een tablet? Voor de eerste vraag kijk je naar de gegevens die
bekend zijn. Hiervan is 500 mg vitamine C. 500 / 700 = 5 / 7 = 0,71, oftewel 71 procent. Voor
de tweede vraag weet je dat de concentratie hetzelfde is, maar dat de pillen nu 400 mg
wegen. Daarom doe je 400 x 0,71 = 284 mg.
Infusie en transfusie berekenen
Ook infusie en transfusie is onderdeel van medisch rekenen. Een infuus wordt op veel
verschillende manieren toegediend. In het ziekenhuis komt dit vaak vanuit een centraal
systeem, maar in sommige gevallen moet je het infuus zelf instellen. Je moet hiervoor de
druppelsnelheid berekenen. Regel is dat 1 mL 20 druppels bevat. Bij bloed zijn dit 18
druppels per mL. Om de druppelsnelheid van een bepaalde tijd in combinatie met het aantal
beschikbare milliliters te kunnen berekenen, moet je ook de 20 druppels in je achterhoofd
houden. Daarna bereken je hoeveel druppels er per minuut uit het infuus moeten komen.
Hoeveelheid medicatie berekenen
Medicatie is een belangrijk onderdeel van het werkveld. Je moet aan de hand van medisch
rekenen kunnen bepalen hoeveel medicatie iemand toegediend moet krijgen en of er
voldoende medicatie is tot de volgende dienst. Hierbij moet je naar tabletten, drankjes,
injecties, inhalatiemedicatie en intraveneus kijken. Bij tabletten draait het vaak om de
werkzame stof die in een tablet zit. Dit staat altijd op het etiket omschreven. Voor het
rekenen moet je dit etiket en daarbij ook de bijsluiter goed doorlezen. Bij drankjes staat het
vaal als een aantal milligram per milliliter. Je moet dus goed kijken hoe het aangegeven
staat.
Injectiespuiten moet je vaak zelf vullen met een ampul. Je moet hiervoor weten tot welk
streepje de spuit gevuld moet worden. Reken hierbij altijd eerst uit hoeveel medicijn er per
milliliter in de flacon zit, daarna bereken je de hoeveelheid die je nodig hebt. Uiteindelijk kun
je dit vertalen naar het aantal milliliter waarmee je de spuit moet gaan vullen. Bij
inhalatiemedicatie draait het altijd om het aantal inhalaties. De hoeveelheid staan in de
bijsluiter omschreven. Ook moet je weten hoeveel medicijn er per inhalatie vrijkomt. Houdt
er te allen tijde rekening mee dat ook dit vaak in breuken voorkomt. Zo weet je hoe je deze
kunt gaan delen en welk getal eruit moet komen.
Zuurstof berekenen
Zuurstof toedienen komt vaak voor in het werkveld van een verpleegkundige. Niet alleen
helpt dit wanneer iemand veel moeite heeft met zelfstandig ademhalen, ook hebben
patiënten dit nodig tijdens bijvoorbeeld een operatie. Bij medisch rekenen wordt hier
daarom veel aandacht aan besteed. Zuurstof zit in een cilinder. Deze cilinder heeft een
inhoud van 2, 10 of 40 liter. Onder hoge druk komt de zuurstof vrij, wat wordt aangegeven
op de manometer in bar. De regel is ‘de hoeveelheid zuurstof die vrijkomt in liters = de druk
in bar x de inhoud van de cilinder in liters.
